Szczególnie po zimie niecierpliwie wypatrujemy oznak wiosny. Ruszania się życia z zimowego snu.
W różnych latach różnie z tym budzeniem się bywa.
Martwimy się co ta wiosna tak się spóźnia (rok temu chyba, a może pamieć myli?, była wcześniej).
Czasami wybieramy się na drugi koniec Polski i chcielibyśmy wiedzieć, czy tam jeszcze jest przedwiośnie, czy już pełnia wiosny. Innym razem, czy jeszcze lata, czy raczej jego końcówka.

Zastanawiam się nad uruchomieniem, chyba pożytecznego narzędzia, a przy tym stanowiącego niezłą zabawę - monitora fenologicznych pór roku.

Trochę analogicznie to "mapy występowania grzybów" której miniaturka znajduje się na tytułowej stronie forum.

Wersja testowa (ale działająca) jeszcze nigdzie nie podlinkowana znajduje się tutaj: monitor fenologicznych pór roku
Po kliknięciu na mapkę przechodzi się do formularza zgłaszania obserwacji.

Obecna wersja to surowy pomysł. Nie mam jeszcze odpowiedzi na ważne pytania (a o kilku rzeczach pewnie nawet nie pomyślałem). Jeśli jednak idea spotka się z zainteresowaniem, to w ciągu kilku dni mogę doprowadzić monitor do całkiem fajnego stanu a w ciągu kilku najbliższych tygodni dopieścić aby lśnił i błyszczał.

Oprócz zgłaszania obserwacji pomoże mi dyskusja i uwagi, zwłaszcza odnosząca się do:
- jakie obserwacje zbierać,
- postać formularza zgłaszania,
- co i jak pokazywać na mapkach i w raportach tekstowych.

Podoba mi się ten pomysł, Marku.

W przypadku krokusów zaznaczone jest, że obserwacje mają dotyczyć tylko krokusów z naturalnych stanowisk górskich i podgórskich. Czy podobnie z przebiśniegami - tylko z naturalnych stanowisk?

Początek fenologicznych pór roku wyznacza zakwitanie określonych roślin, ale moja obserwacja najczęściej może dotyczyć nie tyle zakwitania, ile kwitenienia danej rośliny. Częściej jesteśmy w stanie dostarczać informacje o kwitnieniu (czyli trwaniu danej fenologicznej pory roku), niż stricte o początku kwitnienia, to wynika z częstotliwości bywania w terenie, załóżmy raz-dwa razy na tydzień.

Próbowałam coś zgłosić tak na próbę - ale zgłoszenie autentyczne - podbiał z niedzieli 29.03.2009, ale "zgłaszalnia" nie przyjęła, pojawia się komunikat, że niewypełnione pola, a wypełniłam wszystkie.

Ja też popieram ten pomysł! Świetna sprawa Marku!

Bardzo podoba mi się ten pomysł, chętnie się dołączę, tylko mam parę pytań.
8 marca zrobiłam zdjęcie przebiśniegom z przydomowego ogródka - już kwitły dokładnej daty kiedy zaczęły nie znam - czy zgłaszać?
Leszczyny były wtedy w pełni kwitnienia czy będzie gdzieś można podać, że to nie jest sam początek kwitnienia czy lepiej zaczekać i zgłosić dokładniejszą datę kwitnienia za rok i czy liczą się leszczyny przed domem?
Szkoda mi krokusów - "tylko górskie i podgórskie naturalne stanowiska" - nie mam szans na ich zgłoszenie.

Chyba jednak przebiśniegi odpadają - są z ogródka - naturalnych stanowisk nie znam :-(

Wczoraj nie mogłem odpisać - awaria klawiatury - mogłem czytać ale odpisać już nie.

Dziękuję za testowe zgłoszenia. Odpowiednie mapki do ich prezentacji jeszcze przygotowuję, trudno powiedzić kiedy będą takie aby móc je wystawić publicznie, może dzisiaj, może za kilka dni. Ale robią się - i będą.

Co do rodzaju obserwacji. Muszę jeszcze przeprowadzić głębsze studia na temat metodyki obserwacji fitofenologicznych ale zgrubsza wygląda to tak, że obserwowane zdarzenia w rozwoju roślin powinny mieć łatwy do możliwie precyzyjnego (dzień, dwa dni rozbieżności) określenia moment wydarzenia się. Powinno być w miarę odporne na przeszacowanie lub niedoszacowanie.
Jeśli chodzi o kwitnienie to takimi zdarzeniami jest początek kwitnienia, koniec kwitnienia. Sam fakt kwitnienia zawiera się z definicji pomiędzy tymi dwoma datami - i może być znacznie rozciągnięty w czasie.
Można zapytać jeszcze o definicje początku i końca kwitnienia - czy jeden kwiatek w łanie wystarczy ? - nie potrafię jeszcze precyzyjnie podać wskazówek - tak, że należy kierować się tzw. zdrowym rozsądkiem.

Obserwacje fitofenologiczne mogą być przeróżne, inne niż predefiniowane w formularzu, (i te także moża wpisać w formularzu ale wybierając kategorię "inna") będą one zamieszczone w raporcie tekstowym i mogą być przydatne np. do tego aby za rok, dwa, itd. przypomnieć sobi jak było.

Ogródkowe krokusy nie spełniają warunku typowości siedliska, po drugie w grę wchodzą zwykle różne odmiany a nawet gatunki, mogą one różnić się właściwą dla siebie porą kwitnienia. Z tego względu danych z różnych ogrodów nie da się porównywać wzajemnie.
Z przebiśniegiem w ogrodzie jest problem nietypowego siedliska, dana faza może być znacznie wcześniej niż w terenie, bo zwykle w ogródku jest cieplej niż w lasku poza miastem.

Z obserwacjami fitofenologicznymi jest tak, że nie każdy ma fizyczną możliwość ich dokonania wogóle lub wykonania wielu.
W innej sytuacji jest np. leśnik, codziennie bywający w terenie, w innej sytuacji "człowiek miejski" w rodzaju mojej osoby. Praktycznie mogę pewnie w ciągu roku wykonać tylko dwie obserwacje z obecnej listy formularza - początek kwitnienia jabłoni i początek kwitnienia kasztanowca. Bo te rośliny są na mojej codziennej trasie po jakiej poruszam się.

Marku, ja z Białegostoku ( spoza jego zabudowy) mogę zamieszczać na Twojej witrynie początki i końce faz rozwojowych wielu roślin rosnących np. w łęgu, na torfowisku niskim, w borze sosnowym, na murawie napiaskowej, w ekotonach, ponieważ przez te siedliska chodzę do pracy. Czy to też Cię interesuje, czy tych informacji nie będzie za dużo?

Mapka interpolowana pór roku już z grubsza jest taka jak trzeba - pojawiła się na stronie głównej forum i stronie głównej atlasu.
Mapka z poszczególnymi doniesieniami narazie b. surowa. Wiem już jak ma wyglądać jej elegancka wersja - ale wykonanie musi trochę poczekać.

Krzysztofie, masz świetne warunki do obserwacji. Można pozazdrościć.
Wydaje mi się, że nie ma potrzeby podawania wielu faz fenologicznych wszystkich gatunków co ciekawszych roślin. Przynajmniej nie jest to potrzebne w odniesieniu do wyznaczania fenologicznych pór roku.
Lista raportowanych zdarzeń, obecna w formularzu, nie jest z pewnością zamknięta. Będę ją nieco modyfikował ale nie będę jej przeładowywał. Myślę, że więcej jak kilkanaście możliwych kategorii obserwacji dla danej pory roku nie będzie podane w formularzu.
Tak jak piszę w komentarzu na początku formularza :

"możesz podać obserwcję fenologiczną spoza domyślnej listy formularza, nie jest ona co prawda pokazywana na mapie ale jest zachowana w bazie danych i pokazana na stronie raportu tekstowego, może być w przyszłości użyta na mapach historycznych"

Czy obserwacje ograniczają się jedynie do roślin, czy w rubryce "spoza listy" można dodać np. fakt przylotu bocianów?

Z bocianami to chyba dobry pomysł ale raczej już na kolejny rok. Bo teraz to już po ptokach :)

Dodałem prezyzyjne definicje "początku kwitnienia", "pełni kwitnienia" itd.
Są na stronie formularza dodawania obserwacji.
Na stronie prezentacji dodałem przykładowe szczegółowe mapki z początkiem kwitnienia zawilców gajowych i forsycji (na moim osiedlu jutro powinien być początek kwitnienia).
Takich mapek będzie więcej i będą one zmieniały się stosownie do sezonu.

Marku! Ja mam jeszcze pytanie. Dziś na wycieczce ze znajomymi obserwowaliśmy: środek kwitnienia zawilców gajowych i miodunki ćmej, pojedyncze kwiaty zawilców żółtych i kwitnącą zdrojówkę rutewkowatą w grądzie, a także kwitnący podbiał, a przy drodze jeszcze pięknie rozkwitłą kępę (ale jedną) kaczeńców. We wsiach, które przejeżdżaliśmy widzieliśmy bodajże 7 gniazd bocianich, z czego dwa były zajęte. A na piaszczyskach kwitnie sporek wiosenny, choć to chyba wskaźnik już żaden nie jest :) Wszystko 30 km poza Warszawą i jej ogródkami.
Przejrzałem formularz, ale tam na raz chyba można tylko jedną rzecz zarejestrować. Czy w takim wypadku powinienem każdą rzecz wbić osobno, a te które nie pasują władować w dział inne? Czy może robię coś źle?
Pozdrawiam!

wygodniej i wystarczająco jest dać wszystko niepasujące w jednym zgłoszeniu kategorii inne lub jako uwagi przy opisie obserwacji z jakiejś kategorii zdefiniowanej

z tego co podajesz to niestety chyba nic nie pasuje - w obserwacji fenologicznej chodzi o dokładną datę - pierwszy dzień przejścia w daną fazę
np. nie ma kategorii środek kwitnienia bo jak to zdefiniować? - "średnia arytmetyczna pomiędzy pierwszym a ostatnim dniem kwitnienia" :)
pełnia kwitnienia to pierwszy dzień w którym jest rozkwitnięta ponad połowa kwiatów
właśnie dzisiaj po drodze zauważyłem że na osiedłu początek kwitnienia zbiegł się z pełnią kwitnienia forsycji - wczoraj jeszcze kwiaty nie były otworzone, dzisiaj ich większość jest otwarta

w wypadku forsycji chyba kategoria "pełnia kwitnienia" nie ma większego różnicującego znacznia bo nawet, jak pamietam, przy chłodniejszej pogodzie pełnia kwitnienia następuje b. szybko po jego początku

Dziękuję pięknie za wytłumaczenie! Czyli rzeczywiście obserwacje te nijak się mają do kalendarza. Myślisz, że w takim wypadku powinienem zamieścić to wszystko w jednym zgłoszeniu "inne", czy lepiej nie kłopotać się z tym w ogóle?

chyba nie ma sesnu rozwadniach raportu tekstowego takimi informacjami chyba ze na zanotowaniu czegos naprawdę bardzo Ci zalezy

Mam pytanie - wpisywane przeze mnie zgłoszenia nie pojawiają się w raporcie po godzinie ani trochę później - a ostatni wpis z raportu mam z 9.04.2009, czy to na razie tak jest czy wpisuję coś źle - jeśli to drugie, to proszę mnie pouczyć.

To dlatego, że jeszcze nie uruchomiłem automatycznego generowania mapek. Niebawem powinno już działać.

cogodzinne automatyczne uaktualnienia mapek i raportu fenologicznego zostały właśnie uruchomione

Przy okazji modyfikacja arkusza wprowadzania obserwacji - zostały wyróżnione pogrubioną czcionką najważniejsze fazy tj. wskaźnikowe dla początku pory fenologicznej, zgłaszanie ich jest najważniejsze dla kreślenia map

Same mapki, ich sposób kreślenia będzie poważnie zmodyfikowany w ciągu kilku tygodni - tak aby lepiej pokazywać dynamikę przestrzenną zmian.

Z punktu widzenia rolnictwa (terminy siewu i sadzenia) - ważne są fakty kwitnienia podbiału, zawilca gajowego i mniszka lekarskiego. Początek kwitnienia podbiału uważa się za znak rozpoczęcia siewu zbóż jarych (szczególnie owsa). Siewy te najlepiej zakończyć w pełni kwitnienia zawilca. Po tym terminie uważa się siewy za opóźnione z konsekwencją dużo mniejszego plonu. Za termin siewu roślin wrażliwych na przymrozki (kukurydza, gryka, ziemniaki) - uważa się termin kwitnienia mniszka lekarskiego, na otwartych przestrzeniach.
Dobrze się stało, że wszystkie te 3 rośliny są w monitorze.
(Oczywiście, obecnie powstają nowoczesne odmiany zbóż - tzw. przewódki, które są odmianami, zarówno jarymi, jak i ozimymi, odpornymi na wymarzanie - i do takich stosuje się inne zasady)

(wypowiedź edytowana przez wojtekk_vel_viohman 16.kwietnia.2009)

Mam wrażenie, że w tym roku mniszek lekarski zakwita szybciej niż w poprzednie lata, świetnie, że dzięki monitorowi fenologicznemu teraz będą to rzetelne, odnotowane i utrwalone informacje, a nie "wrażenia" :-)

Moje "wrażenia" wiążą się z tym, że każdy weekend majowy 1-3 maja wiąże się u mnie z akcją usuwania z ogrodu kwitnącego mniszka, względnie pozyskiwania koszyczków kwiatowych na syrop mniszkowy. Jest bowiem tak, że połowa ogrodu pozostaje pod sporą władzą mniszka, podczas, gdy druga połowa, którą się zajmuję, na tę ekspansję jest narażona. Cóż, realia ogrodowe takie są, że mniszek jest przeze mnie roślinką mniej lubianą ze względu na swoją ekspansywność, ale nawet gram mniszka nie wędruje do kubła, tylko podlega przerobowi w kierunku tzw. "gnojówek" roślinnych, niwelujących zdolność kiełkowania nasion, a bardzo pożytecznych w nawożeniu, acz "woniejących" ;-)

No, ale wracając do monitora, początku kwitnienia mniszka w tym roku nie uchwyciłam, JUŻ KWITNIE, podobnie jak kaczeńce, JUŻ KWITNĄ, ale myślę, że początek kwitnienia gruszy, jabłoni i wiśni uchwycę, natomiast cieszę się z dodatkowych wiadomości, jakie przy tej okazji poznaję - np. powiązań terminów prac rolniczych z fazami fenologicznymi - to bardzo ciekawe :-)

W miejscach osłoniętych od wiatru, gdzieś między blokami mieszkalnymi, które wypromieniowują sporo ciepła do otoczenia - mniszek potrafi zakwitnąć b. wcześnie. Nie jest to jednak ten mniszek, który daje sygnał np. do sadzenia kartofli (chyba, że w tym miejscu). Obserwować należy na otwartych polach.
Po wielu latach działania monitora, można będzie ustalić średnią datę kalendarzową kwitnienia roślin, która będzie przydatna w ustalaniu optymalnych terminów agrotechnicznych.

Dziękuję za wszelkie komentarze.

To dopiero start monitora i sporo się pewnie zmieni (na lepsze).

Jego główna rola to ogląd tego jak przebiega sytuacja TU i TERAZ, obecnie. I to będzie stanowić największą wartość tego monitora.

Co do wyciągania daleko idących wniosków i uśrednień raczej się nie przyda. To z uwagi na różną wartość danych i ich wiarygodność. Poziom komeptencji obserwatorów będzie praktycznie niemożliwy do określenia.

Bardziej wiarygodne, wyrównane obserwacje prowadzi od dziesięcioleci państwowa służba meteorologiczne. Uśrednione wieloletnie dane są publikowane przez PIMiGW.

Po kilku dniach oczekiwania widzę dziś pierwsze kwiaty na jabłoni. Wiśnia i czereśnia kwitną już od ładnych kilku dni, niedawno dołączyła grusza, a dziś zaczyna kwitnienie jabłoń. Ale to jest przydomowy ogród na obrzeżach Gniezna - czy to się kwalifikuje do Monitora fenologicznego? Bo zaznaczone jest wyraźnie - kwitnienie jabłoni (w sadach).

także w przydomowych sadach :)
poprawię to na stronie aby nie budziło wątpliwości

Dzięki! To do dzieła - zgłaszam moją jabłonkę :-)

Wczesnym rankiem zgłosiłam do Monitora początek kwitnienia jabłoni - Gniezno - 27.04.2009.
Nie widzę tej obserwacji na mapce :-( a minęło już prawie 12 godzin :-(
Marku, proszę, pomóż albo wyjaśnij.

jabloń zglosiłaś w kategorii "inne"
ta kategoria nie jest uwzględniana na mapie

Coś mi nie gra, jakiś szkolny błąd popełniam? Wypełniam wszystkie rubryki i otrzymuję odpowiedź, że "Pola formularza które muszą być wypełnione to: nazwa zgłaszającego, data obserwacji, lokalizacja."
:-(

Basiu, rośliny sadownicze należące do rodzaju Jabłoń ( i nie tylko) kwitną w różnych terminach i dlatego - wydaje mi się - tu należy podać nazwę odmiany.